Co to jest i czemu służy BIBLIOTERAPIA I BAJKOTERAPIA

Biblioterapia to zjawisko znane w krajach zachodnich, ale stosunkowo młode w Polsce- polega ono na terapeutycznym oddziaływaniu na czytelnika za pomocą specjalnie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych, zatem biblioterapia to szerokie wykorzystanie książek w celach terapeutycznych.

Doskonale obrazuje to Caroline Shroders uważając, iż „biblioterapia to proces dynamicznej interakcji zachodzącej miedzy osobowością czytelnika a literaturą, prowadzony pod kierunkiem osoby udzielającej pomocy (helper) i mającej odpowiednie wykształcenie w tej dziedzinie”.

Polska znana biblioterapeutka Irena Borecka twierdzi, że biblioterapia jest działaniem terapeutycznym, opierającym się o zastosowanie materiałów czytelniczych. Jest rodzajem psychicznego wsparcia, pomocy w rozwiązywaniu osobistych problemów danej osoby przez ukierunkowane czytanie. Biblioterapia tworzy zasoby osobiste, kompensuje niedostatki w zaspokajaniu potrzeb, pomaga utrzymać optymizm i równowagę emocjonalną

Podstawowym elementem procesu biblioterapeutycznego jest czytanie oraz przepracowanie tematu,  które mają prowadzić do istotnych zmian w procesie leczniczym i wychowawczym. Przyczynia się ono do wzbogacania wyobraźni i poszerza zakres obserwacji i pojęć, a także substytuuje doznania, istotne tak dla zdrowych, jak i chorych.

Ważną rolę odgrywa biblioterapeuta, który powinien charakteryzować się określonymi cechami: empatią i syntonią, łatwością nawiązywania kontaktu z innymi, powinien umieć dobrze zdiagnozować uczestników biblioterapii i ich potrzeby, znać literaturę i jej właściwości terapeutyczne. Powinien także znać inne techniki wspomagające proces terapii (np. plastykoterapię, dramę) i umieć je zastosować w praktyce, a także przeprowadzić komunikację wewnątrzgrupową, posługując się odpowiednimi technikami. Biblioterapeuta to osoba akceptująca, a nie oceniająca, wyrozumiała dla siebie i dla uczestników terapii.

Bajkoterapia – najpopularniejszą formą biblioterapii, skierowaną do dzieci, realizowaną przede wszystkim w Polsce, jest bajkoterapia. W piśmiennictwie zagranicznym, tak bogatym  w dokumenty biblioterapeutyczne, brakuje opisów warsztatów pisania bajek, w określonym terapeutycznym celu, przez dorosłe osoby. Zatem można stwierdzić, iż jest to domena wyłącznie polska.

Celem bajkoterapii jest uspokojenie, zredukowanie problemów emocjonalnych i wspieranie we wzroście osobowym wykorzystując do tego specjalistyczne bajki terapeutyczne, napisane konkretnie pod dany problem, np. nieśmiałość, agresja, lęk przed dentystą, niesprzątanie po sobie zabawek,  etc.

Bajkoterapia jest metodą terapii i profilaktyki lęków u dzieci w wieku od 4 do 9 lat. Dotyczy ona rzeczy i zjawisk istotnych dla dziecka, ponieważ wyraża w tekście i opisach zdarzeń to, co się dzieje w psychice dziecka, w jego wewnętrznych przeżyciach. Dziecko uczestnicząc w bajkoterapii, często nieświadomie przyswaja sobie opowiadane historie, a potem wykorzystuje je do walki ze swoimi lękami i strachami. Te bajki dają mu nadzieję, uczą samodzielności, a także innego, optymistycznego spojrzenia na swoje problemy. Maria Molicka, autorka wielu bajek terapeutycznych, uważa, że bajki pozwalają dziecku uwierzyć w sukces, kompensują potrzeby i łagodzą deprywacje, odciążają małego odbiorcę, spełniają zatem funkcję relaksacyjną i socjalizacyjną. Dokonała ona także podziału bajek w bajkoterapii.  Ze względu na zakres działania, cel i rodzaj problemu, który dotyka, podzieliła je na bajki:

– relaksacyjne- uspokojenie, wyciszenie dzieci,

– psychoedukacyjne – wprowadzenie pozytywnych zmian w zachowaniu i emocjach dzieci,

– psychoterapeutyczne –pokonywanie trudnych sytuacji lękotwórczych u dzieci.

W naszej Gminie, w placówkach przedszkolnych i oddziałach zerowych przeprowadzane są, lub będą w najbliższym czasie, zajęcia z bajkoterapii z wykorzystaniem bajek relaksacyjnych i psychoedukacyjnych. Przeprowadzać je będzie Anna Fabrykiewicz –bibliotekarka z Filii Bibliotecznej w Okoninie – Filii GBP w Grucie, która w czerwcu 2016 roku ukończyła studia wyższe  na kierunku Informacja Naukowa i Bibliologia ze specjalizacją Biblioterapia.

Opracowanie: mgr Anna Fabrykiewicz